Terug naar het TIPS overzicht.

Zelf bouwen van een stofzuigerwagon in H0m.

Het begin

Jaren geleden heb ik eens een stofzuigerwagon voor H0 had gemaakt omdat ik geen zin had in het hoge aanschafbedrag van zo’n ding. Toen Ab Domstorff ging verhuizen naar Eindhoven heb ik zijn RhB materieel overgenomen om het voor de regiobaan te behouden. Maar ja, om het zo te laten liggen en alleen op een enkele dinsdag avond te gebruiken is niet echt mijn ding. Dus moest het er thuis toch maar van komen om naast H0 ook H0m te gaan rijden.

het materiaal

Voor H0m heb ik nog nooit een stofzuigerwagon in de handel gezien en als hij er al is dan was hij mij waarschijnlijk toch weer te duur geweest. Ik freubel liever zelf iets in elkaar. Dus op de beurs naar een geschikte wagon gezocht. Dit zou naar mijn gevoel en 4-as goederen wagon moeten zijn. 4-as omdat je dan beter stroom van de rails kan afnemen en ook omdat een 2-as smalspoor wagon meestal ook te kort is om iets in te bouwen. Ik kwam uit op een Valser Wasser wagon van €20,-. Hier moest het wel in kunnen. Aan de andere kant van de beurs vond ik een 9Volt Faulhaber motor voor €3,- geen slecht begin.
In mijn vorige (H0) wagen heb ik een schoep van een vacuümzuiger voor diepvrieszakjes gebruikt als fan voor de stofzuiger maar daar had ik er maar één van. Dus wat nu? Ik ben maar eens naar een modelbouwwinkel gegaan om te kijken wat zij voor me hadden. Impellers en propellers zijn allemaal te groot voor in zo’n H0m karretje maar een scheepsschroef moest kunnen dacht ik. Ze hadden ook een aanpassingstukje om van het M4 schroefdraad in de scheepsschroef naar het 2mm asje van mijn motor te komen. (zie ook op de foto) Samen kostte mij dit €7,45.

Aanpassen van de scheepsschroef

De schroef is overigens een 3-blad schroef met een doorsnede van 36mm en een spoed van 50mm. Natuurlijk is 36mm te groot voor in een wagon maar dat geeft niet. Je hebt voor een schroef die in een “tunnel” moet werken toch niets aan de topjes, de buitenrand van de schroef moet zoveel mogelijk gelijk lopen met de binnenkant van de tunnel zodat hij als impeller kan werken. De wagon heeft een binnenmaat van 24mm dus er moest best wat af. Maar wat als je geen draaibank hebt, zoals ik? Nu, dan maak je er één van een accu boormachine. Zie foto’s hiernaast.
Leg deze op de rand van een tafel en zorg er met een paar houtjes voor dat hij niet wiebelt. Dan kan je hem vastzetten met 2 lijmklemmen en je bent al een heel eind. Ik gebruik een derde lijmklem voor het vastzetten van de snelheidshendel zodat hij een mooi tempo draait. Je kunt hier natuurlijk geen grote krachten op uitoefenen maar voor het afslijpen van een plastic scheepsschroef is dat ook niet nodig.

Haaks op deze accuboormachine zet ik een 12Volt boormachine met een slijpschijfje erin, deze moet wèl een hoog toerental draaien en hiermee slijp ik de topjes van de scheepsschroef eraf terwijl die zelf ook langzaam draait in de accumachine. Op deze manier heb je gelijk de buitenkant van de schroef rond. Dit lukte mij niet in 1 keer tot die 24mm maar na een goed half uurtje en 3 slijpgangen was de schroef klaar. Nu de schroef met het aanpassingstukje op de motor lijmen en kijken of hij goed in balans licht. Nou, dat viel niets tegen. Ik heb hem nog even over een klein vijltje laten draaien tot hij nauwelijks meer trilde. En dan is het afwachten wat hij in de wagon doet, dan hoor je pas of hij echt in balans is. Anders rammelt de hele wagon.

Klik op de foto's voor een vergroting in een nieuw venster.

De wagon zelf

Nu de wagon uit elkaar en daarin aan de slag. Eerst 2 motorsteunen en een soort aanslag om de motor op zijn plek te houden. Ik gebruik voor de inbouw restanten van huisjes, zoals de onderplaten of vloeren die ik er toch nooit in bouw.
Voor het opvangen van het stof maak ik van styreenplaat (van die huisjes) een bak in de wagon. Zodanig dat hij aan de bovenzijde precies tussen de openingen in de kap past. De opening aan de bovenzijde maak ik dicht met een stukje panty. Dit houdt goed het stof tegen. Tot slot vul ik de ruimte om de schroef heen ook nog wat op tot een soort tunnel voor een betere luchtstroom.

De kap

Ook de kap van de wagon heb ik iets aangepast om de motor er eventueel nog uit te kunnen halen maar ook omdat de impeller anders tegen de bovenkant aan zou komen.

Nogmaals, door een klik op de foto's krijgt u een vergroting in een nieuw venster.

Details ?

Het vermaken van een wagon tot stofzuiger gaat gepaard met het oplossen van een paar dilemma’s. Aan welk detail hecht ik de meeste waarde. De luchtstroom moet n.l. ergens de wagon in en er ook weer uit. Maar ook het opgezogen vuil moet er makkelijk uitgehaald kunnen worden. Dus er zijn een paar openingen nodig die beslist aan de details van de wagon afbreuk doen. Ik heb ervoor gekozen om de luchtstroom door het dak te laten ontsnappen. Daarvoor moet er een opening in worden gemaakt die met een rooster kan worden afgedicht. Ik maak hiervoor aan een gat van 1,2 bij 4cm. Zo groot? Ja, je hebt nooit genoeg zuigkracht in zo’n klein ding dus houdt de lucht zo min mogelijk tegen. Als je het nu niet mooi vind om aan één zijde van het dak een rooster te hebben dan kan je er aan de andere kant natuurlijk ook één maken, dan lijkt het of het altijd al zo hoorde. Let op ! Plak dit 2de rooster wel goed af aan de binnenkant anders zuigt hij daar aan i.p.v. op de rails.
Ik had geen zilverkleurig gaas liggen dat fijn genoeg was dus dan maar koperkleurig hetgeen wel betekend dat het dak straks nog even gespoten moet worden. Dat moet eigenlijk toch omdat de binnenranden van het gat wit zijn.

De onderzijde

Voor het schoonmaken offer ik de detaillering van de onderkant op en maak ik daar een luik dat ik eraf kan schuiven. Bij mijn H0 wagon kan ik de hele kap eraf halen omdat die er los opgeschoven zit, maar ik heb bij Bemo mijn twijfels of die kap wel goed blijft zitten als ik de klemmetjes eraf haal. Dus daarom ook maar een gat in de bodem. Als hij op de rails staat zie je er toch niets van. Het afdekplaatje schuif ik onder vier klemmetjes zodat hij goed afsluit.

Strooomafname

Dan het sluitstuk, de stroomvoorziening. Hij moet prik hebben om te draaien en daarvoor heb ik op de assen van beide wielstellen een klein plaatje latoenkoper aangebracht en boven de koppeling een gaatje in de bodem voor het draadje. Één wielstel neemt links stroom af en het andere rechts. Door nu een diode in één draad op te nemen zorg je ervoor dat hij ook op een baan met wisselstroom kan worden gebruikt, b.v. een digitaal bestuurde baan.
Ik denk nog over het vervangen van de wielstellen door de nieuwere die ook onder de personenwagons zitten want die hebben ingebouwde stroomafnemers op alle wielen.
Tests wezen uit dat de stroomafname niet voldoende was dus een verandering was echt nodig.
Voorlopig heb ik het nu zo aangepast dat beide stroomafnemers op het linker spoor zitten (de min bij gelijkstroom) en de plus komt via de koppeling van de locomotief. Deze locomotief neemt deze plus af van de rail en van de bovenleiding zodat de verlichting en de stofzuiger ook draait als alles stilstaat.

Alles gemonteerd

Hier de complete wagon nadat ook het dak opnieuw is gespoten. Ik heb kleur 99 (of 66) van Revel gebruikt, dat is zilverkleurig. Dat vond ik een betere kleur als het grijs-grouwe van Bemo.
Toen de test, hoe goed zuigt hij nu echt. Dat viel eigenlijk best wel tegen… Ik heb daarna dezelfde redenering die ik bij het dak had nu ook op de zuigmond toegepast. M.a.w. maak het gat niet te klein, anders kan er niet genoeg lucht doorheen. Dus een nieuwe inlaat maken, dat zijn slechts 4 reepjes plastic en is zo gedaan. Ook het gat in de onderkant iets groter gemaakt en weer in elkaar gelijmd. De nieuwe gatmaat is 13 bij 18mm. Nu zuigt hij op 10 Volt strooisel van de bielzen af en op 15 Volt er ook tussenuit. Ik heb de zijplaten met het Valser opschrift wel vastgelijmd anders rammelden ze toch weel een beetje.