Bovenleiding op de Bernina Bahn

Op deze pagina komt eerst de bovenleiding van het station Alp Grüm aan bod met een beschrijving omdat dit het meest interessante deel is, daaronder staan enige afbeeldingen van het station

Onze baan moet, net als het origineel worden voorzien van bovenleiding. Dit is een vak apart op een modulebaan omdat er voor transport delen van de bovenleiding gedemonteerd moeten worden. Dit geeft een uitdaging m.b.t. het afspannen van de draden; de bocht van Alp Grüm heeft een bovenleiding die niet op de normale manier is opgehangen maar die gespannen is in een halve boog en slechts hangt aan de top van de palen via spandraden. De rijdraad wordt niet direct door de palen in positie gehouden zoals dat op de rechtere stukken gebruikelijk is.

Klik op de foto's en tekeningen voor een vergroting in een nieuw venster.

Bovenleidingschema van Alp Grüm

In bovenstaand schema is het verloop van de verschillende bovenleidingdraden in het station Alp Grüm weergegeven. Één paal valt op, die staat wel erg ver naast het spoor. Dit is gedaan om de voetgangers niet in de weg te staan want deze paal staat precies bij de oversteekplaats van het wandelpad.
Ook hier kunt u een duidelijker plaatje krijgen door op de tekening te klikken. De groene draad komt vanaf de richting van de pas en is in het station afgespannen. De roze draad begint in het station en verloopt door de haarspeldbocht naar beneden en is kort na de bocht afgespannen. De rode en de blauwe draad bevinden zich geheel op het stationsemplacement.
Ook in ons model zullen we dit schema aanhouden

Overgang naar scherpe bocht

Op deze foto van het origineel is de overgang van een opgehangen naar een gespannen bovenleiding goed te zien. Aan de voorste paal is zowel de hangdraad als de rijdraad bevestigd. Aan de middelste paal zit alleen een uithouder waar de hangdraad aan vast zit en de rijdraad wordt hier nog met een spankabel opzij gehouden. Aan de achterste paal is slechts de hangdraad bevestigd, de rijdraad hangt in de gehele bocht vrij. De verbinding tussen de hangdraad en de rijdraad wordt gevormd door een iets gebogen, dikker stuk metaal om te voorkomen dat de pantografen er mee in aanraking komen.

Uizetten van de posities van de palen

In het modelstation van Alp Grüm is begonnen met het uitzetten van locaties van de masten die de bovenleiding moeten gaan dragen. Dit gebeurt m.b.v. oranje kopspelden.

Op een aantal plaatsen zijn de palen met elkaar verbonden tot volledige portalen maar dat is niet overal het geval. Door de scherpe bochten is het nodig om tussen de portalen hier en daar nog een spanpaal te plaatsen.

Eerste portaal staat

Alp Grüm in een verder gevorderd stadium (Kerst 2004), een deel van de bovenleiding is al op zijn plaats. Met name de bocht na Alp Grüm. Het blijkt dat bij de bovenleiding in de bocht, net als in het echt, de palen beter van een spandraad kunnen worden voorzien om ze met zekerheid rechtop te houden.

De draad hangt

Situatie 2006, Station Alp Grüm volledig onder draad. Ook de speciale bovenleiding in de bocht is goed zichtbaar. Het materiaal dat we gebruikt hebben voor de rij en hangdraden is bronsdraad van 0,7 mm. De stukken hebben de gehele lengte van het station zodat er geen overgangen zijn. Voor de kleine verbindingsdraadjes is 0,5 mm messingdraad gebruikt. Dat is makkelijker te knippen en soldeert ook goed. over de scheidingen van de modules zijn korte stukken kant en klare Sommerfeldt bovenleiding gehangen. Die kunnen makkelijk worden uitgenomen voor transport.

Een kleine handleiding

Voor het vastmaken van de verbindingsdraadjes zijn we als volgt te werk gegaan.

Je begint met het knippen van een 10 tal draadjes die ongeveer 1 cm te lang zijn. Die klem je met een wasknijper om de rijdraad. Die wasknijper houdt nu allen het verbindingsdraadje vast en hangt los aan de rijdraad. Op deze manier kun je alle draadjes ophangen en verschuiven tot er een fraaie afstand tussen zit. Nu is het kinderspel om ze één voor één aan de hangdraad te solderen. De wasknijpers kunnen eraf en dan is het tijd om de verbindingsdraadjes ook aan de rijdraad te solderen. Knip met een zijkniptang de uitstekende stukjes af en schuur ze vlak met de onderkant van de rijdraad. Wij hebben dat gedaan met een bolle slijpsteen op een miniboormachine. En dan rijden maar.

Bovenleidingschema van Campocologno

Campocologno in aanbouw door Johan en Steef.

Juni 2006. De rijdraden zijn klaar, de hang- en verbindingsdraadjes moeten nog.

April 2007. De bovenleiding is bijna klaar.

Een paar stukjes op de rangeersporen moeten nog maar bij gebrek aan het juiste draad kan dat nog even duren.

Zondag 1 april 2007 reden we voor het eerst met de pantograaf tegen de bovenleiding.
Klik hier voor een klein filmpje in quicktime formaat.

Maart 2008. De bovenleiding kan getoond worden op Rail.

Alle stationssporen zijn onder draad.
De bovenleiding voert ook spanning die wordt gebruikt voor de verlichting van de trein. De koplampen en de verlichting in de wagons brand constant zolang de pantograaf tegen de bovenleiding staat. Ook als de trein stilstaat zoals op deze foto.

Tunnels ?

In de tunnel is niet op de hele baan een bovenleiding voor handen. Overal waar voldoende ruimte is voor een omhoog staande pantograaf hebben we geen bovenleiding aangebracht, dat zou alleen maar lastig zijn. Een uitzondering hierop is de spiraal. Hier is de hoogte tot het spoor erboven niet gegarandeerd voldoende en dus hebben we onder het bovenliggende spoor metalen strips aangebracht. Hieraan is een bovenleidingdraad gesoldeerd van gewoon elektriciteitsdraad (1,5mm). Ook direct achter de tunnelportalen is van dit draad gebruik gemaakt voor de bovenleiding. Het monteren van de bovenleidingdraad in de spiraal hebben we gedaan door de hele module op zijn kop te leggen, dan kan je makkelijk solderen. Om de plaats te bepalen van de draad in de spiraal heb ik een platte wagen voorzien van een potlood die met een veer onhoog word gedrukt. Door nu met deze wagen de hele spiraal af te rijden krijg je een keurige lijn op de onderkant van het bovenliggende hout. Door de draad precies volgens deze lijn vast te solderen blijft het draad altijd keurig midden boven de rails.

Hans Hosang

Terug naar de introductie pagina.