|
Hoe maak je een staalbrug van balsahout |
|
Het begin |
|
Je begint met een leegte, een gat dat moet worden overbrugd omdat het spoor er niet omheen kan. Normaal leg ik mijn rails op een ondergrond van vezelplaat of multiplex. Ik leg dit gewoon ook over de plek die moet worden overbrugd, dan kan ik in ieder geval al vast rijden. Daar waar de brug moet komen maak ik de ondergrond even breed als de rails (3cm voor H0), zo is duidelijk gemarkeerd waar de overspanning komt. Dat werkt bij mij beter voor de beeldvorming. Daarna maak ik met een paar blokken piepschuim een talud aan weerszijden van de brug. Zo, nu zijn de maten bekend. |
|
Mijn leegte
Het talud aan weerszijde van het smalle deel. De stukken piepschuim zijn met snelgips aan elkaar geplakt,
dan ben je in en paar minuten klaar. Het kan ook met b.v. witte houtlijm maar dat duurt veel langer omdat
je de lijm niet gelijkmatig kunt verdelen. Het piepschuim is nu eenmaal niet vlak en dus kun je de lijm
niet ertussenuit persen.
|
|
Je brug uitzoeken |
|
Nu de maten bekend zijn ga ik op zoek naar een brug die me aanspreekt.
|
|
Het origineel
Hier een foto van de Sarengraben brug, genomen tijdens de eerste test van de brug in mei 1913.
Deze foto heb ik overgenomen uit het boek "Lötschbergbahn im Bau", Verlag Eisenbahn 1989.
|
|
|
Plakken op de tekening
Ik gebruik de tekening als ondergrond voor de bouw van de brug. afgedrukt op de juiste schaal
plak ik de A4tjes aan elkaar en leg de tekening op tafel. Uit een plaat balsahout van 10 bij
100 cm, 1 mm dik, snijd ik de eerste stroken van 4 mm breed om de onderrand van de brug uit te maken.
Tussen de stroken zitten de platen waar ook de verticale en schuine delen aan vast komen te zitten.
Deze moeten nu ook grof worden uitgesneden en tussen de stroken worden geplakt. Ik plak de stukken
aan elkaar met de tekening als ondergrond. Zie ook de foto hiernaast. Als lijm gebruik ik sneldrogende
witte houtlijm.
|
|
Een staalbrug uit het begin van de vorige eeuw is opgebouwd uit en combinatie van staalplaten en L-profielen, dit in tegenstelling tot de nu gebruikelijke H-profielen. Ook werd alles aan elkaar geklonken i.p.v. gelast. De verticale en schuine balken bestonden begin vorige eeuw uit 4 L-profielen met dwarsverbindingen. Dit werd aan elkaar gemaakt tot 2 U-profielen met kleine verbindingen. Dit is wat lastig na te bouwen uit Balsa in H0. Ik heb het geprobeerd uit 2 latjes van 3 bij 1 mm met daar tussenin kleine verbindingsstukjes van 2 mm breed en 6 mm lang. Dat ziet er van een afstandje net zo uit. Een pincet is hierbij noodzakelijk, anders krijg je het niet goed aan elkaar. De balken hebben dan een maat van 3 bij 4 mm. |
|
Eerste kant klaar.
Op de foto hiernaast één zijde van de brug, voltooid.
|
|
Tweede zijkant in aanbouw.
Ook voor de tweede zijkant maak de afdruk van de tekening en plak ik de delen aan elkaar op de tekening.
De eerste tekening was niet helemaal heel gebleven bij het losmaken van de brug. Ik snijd dit trouwens los
met een stanleymesje. Er blijft dan wel eens een stukje papier aan de brug zitten dat makkelijk met een
schuurpapiertje is weg te halen.
|
|
2 kanten klaar.
Onder het genot van een goed glas wijn hang ik de brug vast even op tussen 2 provisorische wanden om te
kijken hoe het eruit gaat zien. De 2 zijkanten zijn bovenop afgewerkt met een 1,5 mm dikke strook balsahout
van 7 mm breed.
|
|
De tussenbalken
Aan de bovenkant van de brug zijn stevige balken aangebracht die de trein moeten dragen maar aan de
onderzijde heeft men geprobeerd gewicht te besparen door fragiele vakwerk balken te gebruiken.
De boven balken zijn opgebouwd uit 2x 3 mm plaatjes met een 5 mm stuk ertussen. Het vakwerk stuk is
van stukjes 1 bij 1 mm. Een pincet is hierbij noodzakelijk, anders krijg je het niet goed aan elkaar.
|
|
De 2 helften aan elkaar maken
Hier zet ik de brug op z'n kop en zorg ervoor dat hij haaks staat. De boven balken worden aan de brug
vastgelijmd, daar waar de steunbalken bij het brugdek komen. Onder elke bovenbalk ligt een opvulstukje van
1,5 mm dik (even dik als de afwerklat op de brug zijwand) om te zorgen dat alles recht blijft.
|
|
Tussenresultaat
Nadat de bovenbalken aan één brughelft zijn aangebracht lijm ik de tweede zijwand eraan vast.
Zorg hierbij dat aan de andere kant van de brug voldoende ruimte blijft voor de vakwerkbalken.
Het is niet erg als de ruimte ietsje krap is maar het mag zeker niet te ruim zijn.
Vervolgens worden aan de onderkant van de brug de vakwerk balken ertussen gelijmd.
Op de foto het tussenresultaat.
|
|
Raildragers
Nu is het tijd om de dragers voor de rails op de bovenbalken aan te brengen. In het boek
"Lötschbergbahn im Bau" is heel goed beschreven hoe die bevestiging er bij de Bietschtal brug uit ziet.
Ik heb voor deze brug, afgeleid van die afbeeldingen een steunstuk tussen de draagbalken aangebracht en
daarna de balken daar tegenaan gelijmd. voor het uitlijnen van die tussensteunen heb ik een lange
liniaal gebruikt. de draagbalken zijn gemaakt van latjes van 3 bij 1 mm, 2 horizontaal en de derde
vertikaal ertussen.
|
|
De voetbrug
Door alle Zwitserse staalbruggen die ik tot nu toe heb gezien loopt een bruggetje voor inspectie te voet.
Ook bij de Sarengraben brug is dat het geval. Ik heb hiervoor 2 latjes van 1 bij 1 mm gesneden en op de vakwerkbalken onder in
de brug gelijmd, ongeveer 10 mm uit elkaar. hier overheen plak ik latjes van 2,5 tot 3 mm bij 10 mm met
ongeveer 0,5 mm ertussen.
|
|
Relingen
De voetbrug heeft relingen nodig. Hiervoor snijd ik stukjes van ongeveer 1 bij 1 mm met een lengte van
10 mm. Als je een plankje van 10 mm breed, dwars op de nerf van het balsahout snijd dan is het heel makkelijk
om daar stukjes van een millimeter vanaf te snijden.
Deze plak ik tegen de zijkant van de loopbrug op 2 plankjes afstand van elkaar.
|
|
Reling voetbrug klaar
Voor de leuning heb ik een reep van iets minder dan een millimeter van de balsa plaat afgesneden en die per 10
paaltjes o.i.d. aan de brug vastgemaakt. Even een paar minuten vasthouden en op naar de volgende 10 paaltjes...
Anderhalf uur later zitten beide relingen in elkaar.
|
|
Kruisverbindingen aan de onderkant
Om de brug zijdelingse stijfheid te geven zit er aan de onderzijde een kruislingse verbinding tussen de zijkanten.
Bij veel bruggen zit er ook zo'n verbinding in het verticale vlak tussen de steunen dwars op de brug maar omdat deze
brug onder een recht stuk spoor ligt is dat hier niet nodig. Dat maakt de brug een stuk makkelijker.
Langs de onder kant zijn ook 2 latjes van 1,5 mm dik aangebracht zodat de onderkant van de brug nu uit 2
T-profielen bestaat. Tussen de 2 T's zit een opening om regenwater weg te laten lopen.
|
|
Bovenreling
Inmiddels ben ik ook aan de bovenrand van de brug begonnen met de reling. Hiervoor heb ik elke 2 cm een uitstulping
nodig om de staanders van de reling aan vast te maken. Ook heb ik direct onder de steuntjes een extra latje aangebracht
om de bovenbalk een H-profiel te laten kijken.
|
|
Passen
Het is zover, de brug is in zijn ruwe vorm af. |
|
Landhoofd rechts
Middels mallen van Anita Decor heb ik gipsmuren gegoten en verzaagd
tot het landhoofd dat u hiernaast op de foto ziet. Binnenin heb ik
het opgevuld met roodband gips, dat is lekker lang verwerkbaar. Ook
heb ik met dit gips de delen aan elkaar geplakt. Maak hiervoor wel
eerst de muurtjes kletsnat, anders pakt het niet goed. Een
alternatief is het verlijmen van de delen met witte houtlijm en
later opvullen met gips. Als je het met een klodder gips vast maakt
zit het steviger als met houtlijm. |
|
Landhoofd links
Het linker landhoofd in aanbouw, de randen zijn met een
tandartsfrees in een 12 volt boormachientje van een doorlopend steen
patroon voorzien. |
|
Geverfd
De brug is gespoten met "gun-metal" van Humbrol (nummer 53), 1 op 1
verdund met wasbenzine.
|
|
Landhoofd links
Ook de steunen van de brug zijn aangebracht, alleen nog even in de
juiste kleur maken. Hier ontbreekt nog de toegang naar de loopbrug, die moet
tussen de pijler en de drager door worden gemaakt. Ik maak eerst het landschap eromheen wat verder
af voor dat ik daar die toegang maak.
|
|
Brückenprobe
Test, test, test en ja hoor, hij rijdt prima.
|
Dit is een "levend" document.
Hierboven ziet u de huidige toestand van de brug (dec-2007).
Voorlopig zal dit even de toestand blijven.
De landhoofden kleur ik pas in als de omgeving ook wat verder is afgebouwd.
Hans Hosang.