Algemene foto’s
- Enkele basismaterialen: touw/streng, lijm, nuance mengkleur
klik op een foto voor een uitvergroting
|
Mooie naaldbomen zelf maken |
|
Sparren en imposante lariksen kunnen prachtige blikvangers zijn op uw modelbaan. En als u berglandschappen zoals de Alpen of Rocky Mountains wilt nabootsen heeft u aardig wat naaldbomen nodig. In dit artikel is een methode beschreven om dergelijke bomen zelf te maken. Het kost u per boom enkele uren werk en u wordt beloond met een mooi resultaat. De methode bestaat uit vier hoofdstappen namelijk: het maken van de stam en takken, het maken van naaldenmatjes, het aanbrengen van de naaldenmatjes op de takken, het bijkleuren en het bijwerken van de boom. |
|
Dit artikel is gebaseerd op de beschrijving van deze methode van Hans Van Ginkel en is aangevuld met ervaringen van Henk van Scherpenzeel en Han van Knippenberg. Alle drie zijn lid van de Vereniging Spoorgroep Zwitserland. Hans van Ginkel heeft zijn methode ontleent aan patent EP0270792 op naam van Albert Rademacher. Dit betekend dat u privé de bomen die u volgens deze methode heeft gemaakt mag gebruiken maar ze niet voor de verkoop mag maken. |
|
Algemene foto’s
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
|
De stam en de takken worden gemaakt van stukjes ijzerdraad, die aan elkaar worden gesoldeerd waarna de stam dikker wordt gemaakt met behulp van een lijmpistool, gevolgd door het aanbrengen van schorsmateriaal. Dit gaat als volgt. Voor de stam wordt ijzerdraad gebruikt van 1 - 1,3 mm dik met een lengte tussen de 20 – 30 cm. De takken bestaan uit ijzerdraad van 0,4 mm. Knip van het dunne ijzerdraad stukjes van ongeveer 13 cm. Wikkel ze halverwege de 13 cm 3 maal om de stam. Herhaal dit ca. 25 maal om zo een beetje volle boom te verkrijgen. Verdeel vervolgens de takken over de stam waarbij in de top van de boom de afstand tussen de takken wat kleiner behoort te zijn. Vanaf de onderkant van het dikke ijzerdraad moet 7 cm vrij worden gehouden waarvan 4 cm voor bevestiging in het landschap en 3 cm dient als onderkant van de stam. De takken moeten aan de stam vast worden gesoldeerd waarbij de boom plat op tafel ligt. Zorg dat het soldeer goed vloeit en geen hobbels vormt. Het wel eens leuk om als variatie een splitsing in de stam te maken zodat je een boom met 2 stammen krijgt. Na het solderen moet de stam dikker worden gemaakt. Dit gebeurt met behulp van een lijmpistool. Terwijl de boom plat op tafel ligt moeten na elkaar aan beide zijden verschillende lagen lijm worden aangebracht. Maak het geheel niet te dik. Tussentijds heeft de lijm tijd nodig om te stollen. Als de lijm te veel blijft vloeien gebruik dan een lijmpistool dat minder warm wordt. Maak de stam naar onderen steeds wat dikker en laat 4 cm van de onder- en bovenkant zonder lijm. Nu moeten de wortels worden aangebracht. Hiertoe moet eerst een hulpstuk worden gemaakt. Maak een vierkant klosje hout en plaats aan de bovenkant een plaatje aluminium van minimaal 4 mm dik. Dit geheel bevestigen op een klein plankje. De totale dikte van dit hulpstuk is 4 cm. Boor vervolgens een gaatje van 1 mm van boven naar beneden door het midden van het hulpstuk. Het plaatje aluminium wordt ingesmeerd met een dun laagje vaseline (of kroonolie of naaimachineolie). Dit dient om te voorkomen dat de wortels er aan vastgelijmd worden. Nu kan de boom rechtop in het hulpstuk gestoken worden. Het begin van de stam rust dan op het aluminium plaatje. Vervolgens wordt met het lijmpistool en enige creativiteit de wortels aangebracht. Als de lijm is gestold kan de boom voorzichtig worden losgemaakt. Gebruik een lijmpistool dat minder warm wordt als de wortels te plat uitvloeien. |
|
Foto's en tekeningen van het maken van de stam en de takken
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
Maken van de stam en takken: van links naar rechts |
|||
|
|
|
|
|
Het maken van de stam en takken is een nogal tijdrovende bezigheid. Modelbouwer Henk van Scherpenzeel bouwt thuis een forse modelbaan en heeft gauw honderden bomen nodig. Hij heeft een hulpmiddel gemaakt dat ik heb gedoopt tot Henks ‘kantklosmachine’. Hij heeft diverse klosjes draad op regelmatige afstanden op een plank bevestigd. Als je de draden uit de klosjes trekt en evenwijdig aan elkaar opspant krijg je een soort weefgetouw. Henk trekt de draden tegelijkertijd over de dwarsliggende stam en soldeert ze direct vast (zonder ze om de stam heen te draaien). Dat scheelt nogal wat tijd. Dus wie veel bomen wil maken kan de productietijd zo flink bekorten. Door seriematig werken (ook bij het maken van de naaldenmatjes) heeft Henk zijn bouwtijd per boom teruggebracht tot ca. 2 uur. Als u een boom eerst helemaal afbouwt voor u aan de volgende begint, zal dat aanmerkelijk meer tijd kosten. |
|
Foto's van het seriematig werken
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
In plaats van ijzerdraad dat aan elkaar wordt gesoldeerd kan voor de stam en takken ook worden uitgegaan
van staalkabel. De staalkabel moet eerst boven een vuurtje (b.v. gaspit) worden uitgegloeid. Daarna kan
de kabel uit elkaar worden gerafeld waarbij de takken ontstaan. U kunt extra takken toevoegen door stukjes
staalkabel vast te lijmen in de opengedraaide kern van de kabel (de stam). Zo kunt u een veel vollere boom
(met meer zijtakken) maken dan via de hierboven beschreven soldeermethode. De takken moeten op lengte
worden bijgeknipt al naar gelang de vorm van de boom. De stam en de takken kunnen dikker worden gemaakt
met snelplamuur dat met terpentine wordt verdund zodat het met een kwastje kan worden aangebracht. |
|
De volgende stap is het aanbrengen van boomschors met behulp van Woodland Turf T44. U moet eerst de takken rechtbuigen (ze mogen niet kris kras over elkaar liggen) en bijknippen/inkorten. Let hierbij goed op de vorm van de naaldboom. Een zilverspar heeft bijvoorbeeld een andere vorm als een lariks. Als dit is gebeurd brengt u met een wegwerpkwast aan beide zijden van de boom en de bovenkant van de wortels een laag Bison Polystyreen schuimlijm Styraflex aan (let op, niet verwarren met Styrabond). De lijm is vooraf op kleur gebracht met universele bruine mengkleur, verkrijgbaar in de bouwmarkt (bijvoorbeeld bij Praxis). Combineer eventueel groen, rood en zwart tot de gewenste boomschorskleur is verkregen. Vervolgens wordt de boom bestrooid met Woodland Turf T44 met behulp van een theezeefje of door de boom ‘onder te dompelen’ in een bakje Woodland. De boom daarna minimaal een dag laten drogen. Vervolgens moet weer lijm met de kwast worden aangebracht en de hele boom nogmaals worden bestrooid met Woodland Turf T44. Na wederom een dag drogen moet de boom nog éénmaal met lijm worden voorzien. Hiermee wordt alles gefixeerd. Ook dit moet dan nog een dag drogen. Er zijn dus in totaal 3 lagen lijm en 2 lagen Woodland Turf T44 aangebracht. De boom is nu nog steeds een plat geval. Dus moeten de takken in diverse richtingen worden bijgebogen. Het makkelijkst is het om de takken telkens 90 graden ten opzichte van elkaar te verdraaien. Dan kunnen bij de volgende stap de naalden (bestaande uit naaldenmatjes) makkelijk worden aangebracht. |
|
Foto's van het opvullen en op kleur brengen van de stam
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
|||
|
Aan naaldbomen groeien naalden. Dus die moeten we ook maken. Het basismateriaal is een speciaal soort touw (kortweg streng) dat een netwerkstructuur te zien geeft als je de streng uit elkaar trekt. Hierop worden naaldjes van Heki vastgelijmd. |
|
Maak allereerst een rechthoekig raamwerk van ijzerdraad van 42 x 26 cm. Gebruik hiervoor minimaal 1½ mm dik ijzerdraad. Voorzie het raamwerk van naar buiten staande haakjes die bestaan uit 3 maal om het raam gewikkelde stukjes ijzerdraad van 1 mm dik. Het geheel wordt in elkaar gesoldeerd. Span de streng voorzichtig op het raamwerk te beginnen aan de korte zijde. Leg het raamwerk met de opgespannen streng plat op bijvoorbeeld een oude krant (of beter een stuk hardboard). Het werkt handiger als u de krant (hardboard) eerst voorziet van een dun laagje lijm (groen gekleurde Bison Polystyreen schuimlijm Styraflex), zodat de streng daarin vastplakt en niet wordt meegetrokken tijdens het oprollen van de verf. Voorzie beide kanten van de opgespannen streng goed met de lijm met behulp van een verfrollertje (bij voorkeur een vachtroller). Voorkom echter dat lijm op het raamwerk komt. Bestrooi, direct na het aanbrengen van de lijm, de opgespannen streng met naalden (dit zijn bijv. grasvezels van Heki nr. 3351 of 3366). Laat de overtollige grasvezels in een bak vallen zodat ze kunnen worden hergebruikt. Haal vrijwel direct na het aanbrengen van de naalden het matje los van het raamwerk. De streng krimpt hierdoor in elkaar en dat is ook het beoogde effect. Laat het geheel minimaal een halve dag drogen. Leg nooit een zwaar voorwerp op de matjes, hiermee raken ze namelijk hun luchtigheid en volume kwijt. Rol ze ook niet op, maar bewaar ze na het drogen in bijvoorbeeld een oude schoenendoos. |
|
Om de naaldboom een dicht naalddek te geven kunt u twee matjes op elkaar leggen (niet onderling vastlijmen). Dit is niet nodig bij iedere boom. U kunt hiermee het beste zelf wat experimenteren al naar gelang de naaldboom die u wilt nabootsen en zijn toestand (kaal, halfdood, vol naalddek, etc). |
|
Foto's en tekeningen van het maken van de naaldenmatjes
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
||
|
Opspannen van de streng op het raamwerk. |
Aanbrengen van de lijm. |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
Knip uit een naaldenmatje rechthoekjes (of trapeziumvormen) van verschillende grootte. Die varieert van 3 x 2 cm
voor de kleinere takken tot 4 x 3 cm voor de grote takken. Let hierbij op de richting van de naaldtakjes, ze
moeten hoofdzakelijk in de breedte lopen. Smeer vervolgens op de twee na onderste tak van de boom Bison
transparantlijm. Druk een rechthoekig matje erop vast en vouw het naar beneden om. Houd dit geheel even vast
zodat de naaldtakjes enigszins naar beneden blijven staan. Het matje wordt niet helemaal tegen de stam geplakt,
houd ongeveer 1 cm vrij. Het moet de tak verder tot aan de punt bedekken. Die 1 cm is een redelijke maat voor een
middelgrote boom. Bij grote bomen kunt u een grotere afstand aanhouden. Bij een echte boom zijn de takken kaal
nabij de stam en dichter begroeid met naalden naarmate ze meer licht vangen. Daarna is de volgende tak aan de beurt.
Zo wordt de boom van onder naar boven voorzien van steeds kleiner wordende matjes. Hierbij wordt de afstand tot de
stam steeds minder. Tot slot worden in de top van de boom nog wat kleine losse takjes gelijmd. Knip telkens de
vierkante matjes in vorm door ze rond/schuin bij te knippen vanaf de punt van de tak (bij trapeziumvorm is dit
niet nodig). Knip de matjes ook verticaal in, zodat de horizontale verbindingen van het strengmateriaal worden verbroken.
|
|
Foto's en tekeningen van het aanbrengen van de naaldenmatjes
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
Aanbrengen van de matjes van links naar rechts: |
|||
|
|
|
|
|
|||
|
De naaldjes glimmen op een onnatuurlijke wijze. Dit effect moet teniet worden gedaan. Verder is het nodig om de naaldboom bij te kleuren om voldoende kleurvariatie te krijgen. Indien u namelijk een aantal bomen volgens de beschreven methode naast elkaar zet, ogen die toch te veel hetzelfde doordat de kleur van de Heki vezels overheerst. U kunt de boom op kleur brengen met een spuitbus met matte verf, gebruik een olijfgroene kleur of andere natuurlijke groentinten. Ik geef de voorkeur aan een airbrush en gebruik Tamiya acrylverf verdund met isopropanol. De basiskleur is olijfgroen die ik met wat rood bruiner maak. Voor de stam gebruik ik Tamiya earth. |
|
|
Voordat u de boom ‘plant’ moet die qua vorm nog worden aangepast. De stam kan worden meegebogen met de helling.
Geef de takken hun karakteristieke vorm en let daarbij op de specifieke boom die u nabouwt. De vorm van de takken
verloopt vaak van doorbuigend voor de onderste takken naar stijgend voor de bovenste. Zorg dat de naaldtakjes wat
speelser hangen door ze met de vingers wat te verfrommelen. Schroom ook niet om in deze fase stukken matjes en takken
weg te knippen. In werkelijkheid kun je meestal door het naaldendek heen kijken. Sommige bomen zijn behoorlijk kaal.
De bekende fijnspar (populair als kerstboom) heeft juist een dicht naaldendek. Let hier goed op, breng variatie aan.
We bouwen hier geen fabrieksbomen die er allemaal hetzelfde uitzien. Dit is maatwerk! Op het moment dat de stam en de
takken worden gemaakt is het ook al noodzakelijk goed te letten op de vorm van de boom. Zo is een lariks veel breder
dan een zilverspar, dus zullen de ijzerdraadjes daarbij langer moeten zijn.
|
|
|
Foto's van het bijkleuren en bijknippen (zie ook de tekeningen hierboven)
klik op een foto voor een uitvergroting |
|||
|
|
|
|
|
Gebruikte materialen |
Te koop bij: |
|
Touw/kunststof streng |
Horticoop B.V., KLAPPOLDER 150, 2665 LP Bleiswijk. |
|
IJzerdraad |
Bouwmarkt/ijzerwarenhandel |
|
Lijmpistool |
Bouwmarkt/ijzerwarenhandel |
|
Lijmstaafjes |
Bouwmarkt/ijzerwarenhandel |
|
Bison Kit Transparant lijm |
Bouwmarkt/ijzerwarenhandel |
|
Bison Polystyreen schuimlijm Styraflex |
Bouwmarkt/ijzerwarenhandel |
|
Grasvezels van Heki nr 3351 en 3366 |
modelbouwwinkel |
|
Woodland turf T44 |
modelbouwwinkel |
|
Spuitbussen met verf |
verfspeciaalzaak/modelbouwwinkel |
|
Tamiya acrylverf mat |
modelbouwwinkel |
|
Nuance mengkleur |
Bouwmarkt/verfspeciaalzaak |
|
Han van Knippenberg |