Foto 1, originele Peco wissel (Frans van Eck).
|
Zelf bouwen van een symmetrische wissel in H0m. |
|
Zelfbouwwissel Bernina Bahn door Han van Knippenberg en Henk van Eck met medewerking van Frans van Eck en Hans Hosang. |
|
Het waarom. |
|
De Bernina Bahn van de VSZ regio Midden Nederland was een op zichzelf staande baan totdat het VSZ-bestuur landelijke bijeenkomsten organiseerde in de tennishallen in Rotterdam. Sindsdien is het mogelijk om de Bernina Bahn te koppelen aan andere modules van VSZ-leden zoals die van Brusio gemaakt door Ruud van der Laan. Lange tijd ging de afslag van Campocologno naar Brusio over 2 lange lussen. Hierdoor was de trein voor ons gevoel te lang in de tunnel onderweg. Om een kortere verbinding mogelijk te maken tussen de Campocologno en Brusio moest in de spiraalconstructie van de hoofdbaan een nieuw wissel worden aangelegd. Gebruik maken van bestaande wissels had als nadeel dat het wissel dan buiten de tunnelingang van de spiraalconstructie kwam te liggen of dat het spoor niet goed zou aansluiten op de volgende module, dit om te krappe bochten te vermijden. Dat wilden we niet. Dus bleef maar één optie over: zelfbouw. Het moest een wissel worden in Y-vorm, dus symmetrisch en zo kort mogelijk met een boogstraal van 508 mm en een hoek van 20°. Verder moest het een heel betrouwbaar wissel worden omdat hij op een slecht bereikbare plek ligt. Daarom is er voor gekozen om gebruik te maken van het betrouwbare omzetmechanisme van Peco wissels. Als je een Peco wissel omzet, dan klikt de wisseltong in zijn nieuwe positie vast en wordt de wisseltong goed tegen de railstaaf aangedrukt. Bij wissels van Bemo moet altijd elektrische spanning op de wisselaandrijving blijven staan om z’n positie vast te houden. Dat vonden we niet betrouwbaar genoeg. Henk van Eck heeft het Y-wissel gemaakt samen met zijn zoon Frans. De totale lengte van het wissel is 12,5 cm geworden, dus korter dan het origineel. |
|
|
|
Een tekening maken. |
|
Een goede tekening is onmisbaar. Frans heeft op zijn computer een mooie tekening gemaakt waarbij de hartlijnen, de spoorstaven en de bielzen exact op schaal zijn aangegeven. De tekening is uitgeprint en op een dun (1,2 mm) plaatje triplex gelijmd. Het moet dun triplex zijn want dikker triplex kan kromtrekken. |
|
Gedeeltelijk demonteren van het Peco wissel. |
|
De eerste stap is het gedeeltelijk demonteren van het Peco wissel. Als eerste is het wisselveertje (elleboogveertje) eruit gehaald. Dat mag je niet kwijtraken, want anders is het hele wissel onbruikbaar. Toen zijn de klemplaten die de railstaven vasthouden, afgesneden. Vervolgens is het wissel omgedraaid en zijn de wisseltongen gedemonteerd d.w.z. losgemaakt van de scharnierpunten en van het omzetmechanisme en uitgenomen. Vervolgens zijn alle bielzen verwijderd, behalve die onder het omzetmechanisme. Wat overblijft is dan het wisselomzetmechanisme met daar omheenliggende bielzen, de buitenste twee spoorstaven en de losse wisseltongen. |
|
|
|
Nieuwe bielzen van hout. |
|
Houten bielzen zijn op de juiste plaatsen op de tekening geplakt. Henk heeft gekozen voor houten bielzen omdat kunststof bielzenmatjes niet gelijmd kunnen worden. Henk had nog wat bielzen over van Ferro-Suisse maar andere producten zijn ook goed. Vervolgens is het gedemonteerde wissel bovenop de bielzen op de tekening gelegd en kon het passen en meten en solderen beginnen. |
|
Solderen puntstuk, scharnierpunten, strijkregels. |
|
Henk heeft een nieuw puntstuk van 20° gemaakt door twee railstaafjes aan elkaar te solderen (railprofiel van Peco), daarbij gebruik makend van een houten soldeermalletje van 1,2 mm triplex (zie foto 3). De basis voor het scharnierpunt is een messingplaatje van 0,4 mm dik en pakweg 1,5 bij 1 cm. Allereerst moesten de twee scharnierpunten naast het puntstuk worden uitgemeten uitgaande van de lengte van de gedemonteerde wisseltongen van het Peco wissel en de positie van de wisseltongen in het omzetmechanisme. Op de juiste plek heeft Henk twee gaatjes door het messingplaatje geboord en ook door de wisseltongen en vervolgens twee staafjes in de wisseltongen gesoldeerd. De staafjes kunnen in het messingplaatje draaien. De twee strijkregels naast het puntstuk zijn gemaakt van railstaafjes die onder een hoek van 160° zijn gebogen met behulp van het houten malletje. Na het buigen zijn de railstaafjes aan het puntstuk gesoldeerd. Vervolgens moest het puntstuk met strijkregels correct worden gepositioneerd ten opzichte van de wisseltongen op de scharnierplaat. Dat was telkens passen en meten en afvijlen totdat het goed was. Alles moet uiteraard strak uitgelijnd worden en er moet ruimte zijn voor de wielflenzen (1 mm). Nadat dit alles goed zat, heeft Henk de strijkregels vast gesoldeerd op het messingplaatje. De strijkregels langs de doorgaande spoorstaven zijn uiteraard ook gemaakt van railprofiel van Peco. |
|
|
|
Vastzetten spoorstaven. |
|
Nu rest nog het bijbuigen en vastzetten van de spoorstaven op de bielzen. Daarbij heeft Henk dankbaar gebruik gemaakt van hulpstukken van Ferro-Suisse (messing montageblokjes en afstandsmal, (zie foto 3) om de juiste afstand tussen de spoorstaven en wisseltongen te waarborgen. Eerst heeft Henk gaatjes geboord in de bielzen en daardoorheen de spoorspijkers gedrukt tegen de spoorstaven aan. De boogstraal is kort gehouden, dat wil zeggen dat de rails ter plaatse van de Y-vorm en ter plaatse van het omzetmechanisme recht gehouden zijn en alleen ter plaatse van het midden gebogen. Voordat Henk dit deed, moest hij eerst nog wat afvijlwerk verrichten, want wat bleek: de plastic bielzen onder het omzetmechanisme waren iets dikker dan de houten bielzen. Dus heeft Henk de tekening ter plaatse weggesneden en het onderliggende hout waarop de tekening was geplakt afgevijld. Henk wilde niet gaan prutsen aan het omzetmechanisme zelf om zeker te zijn dat dit 100% gaaf bleef. Dus niet de plastic bielzen zijn afgevijld maar het daaronder liggende hout. |
|
|
|
Materiaalgegevens. |
|
