Terug naar het TIPS overzicht.

Werken met Mock-ups.

Mock-ups.

Dit artikel gaat over het werken met mock-ups. Dat is een Engelstalige uitdrukking voor een tijdelijk schaalmodel dat een indruk geeft van het uiteindelijk te realiseren model. Je kan mock-ups maken bij het ontwerpen van je treinbaan en het maken van gebouwen, bruggen, scenery, etc. Mock-ups kun je in zeer korte tijd maken (enkele uren), dit in tegenstelling tot het uiteindelijke model of de gehele treinbaan waar vele uren in gaan zitten. Voordeel van het werken met mock-ups is dat je kunt zien hoe zaken eruit komen te zien en wat wel en niet kan zodat je tijdens de bouw verassingen kunt vermijden en geen tijdrovende en teleurstellende aanpassingen nodig zijn. Ook kun je mock-ups gebruiken om tijdelijk een indruk te geven van bijvoorbeeld een gebouw totdat het uiteindelijke gebouw klaar is.

Tegenwoordig grijpt men snel naar de computer om 3D renderingen te maken. Dat kost een zee van energie die je in de voorfase beter kunt besteden aan snelle mock-ups. Computerprogramma's zijn nogal een keurslijf die de creativiteit kunnen hinderen.

Op de onderstaande foto's kunt klikken voor een vergroting.

Baanontwerp: Mock-ups van de Bernina Bahn en Gilariver-project

Mock-up Bernina Bahn (foto Han van Knippenberg).
Vele jaren geleden zijn een drietal mock-ups gemaakt bij het ontwerpen van de regio-baan midden-Nederland. Het betrof de Bernina Bahn gemaakt door Hans van de Ginkel (zie foto), een RhB stamnet ontwerp met groot viaduct en kloof en een ontwerp gebaseerd op de FO met Gletsch en Grengiols als onderwerp, beide door Hans Hosang. Het ontwerp dat op de FO was gebaseerd viel af omdat de meeste leden een sterke voorkeur hadden voor de RhB. De regio Midden Nederland koos uiteindelijk voor de Bernina Bahn omdat daar toen nog nauwelijks modelbanen van bekend waren en omdat Bemo net begonnen was met het uitbrengen van modellen van Bernina motorwagens. De regio wilde dus wel de RhB maar toch iets nieuws.
Voorafgaand aan het maken van de mock-ups zijn er enkele computer ontwerpen gemaakt van verschillende railplannen om zo een inzicht te krijgen waar de bergformaties zouden komen. Het maken van de mock-ups gaf voornamelijk inzicht in welk soort landschap we wilden hebben, iets met half verborgen (te ontdekken) stukjes of iets meer open zoals we het nu hebben. Omdat de afmetingen in schaal 1 op 10 wat klein waren (20 bij 40 cm) geeft de mock-up geen inzicht in wat er railtechnisch of constructief mis zou kunnen gaan.
Mede aan de hand van deze mock-up is de Bernina Bahn van de regio Midden Nederland gemaakt. Tijdens de bouw zijn er enkele wijzigingen uitgevoerd. We wilden bijvoorbeeld de helling in de spiraal iets verminderen door de raillengte iets te vergroten (ovaal maken i.p.v. rond). Daardoor was er geen plaats meer voor de kloof die in de mock-up was voorzien. Later in 2011 is die mock-up opnieuw erbij gepakt en leverde de inspiratiebron voor de kloof die nu is aangebracht op de nieuwe uitbreidingsbakken.

Mock-up Gila River (foto Léon Honings).
Gilariver is een project van een modelbouwgroep die om de drie weken bij elkaar komt in Amersfoort en Bathmen en waarvan ik lid ben. Die groep besloot enkele jaren geleden om een lange hoge spoorbrug te bouwen over een rivier en een kloof in een berglandschap. Inspiratiebron was Gilariver in Amerika en enkele Amerikaanse spoorbruggen. Voordat de groep ook maar iets had gebouwd werd eerst een mock-up (zie foto) gemaakt van de brug in het beoogde landschap. Over het uiteindelijke resultaat en de diverse bouwfasen zijn diverse foto’s gemaakt (zie hiertoe de website
http://minifablab.nl/gilariver/home.html  of www.gilariver.nl)

Door de mock-up werden aller ogen gericht op het resultaat, het project werd een self fulfilling prophecy, omdat het einddoel voor ieder helder was. Iedereen wilde een brug bouwen, door de mock-up werd de aandacht afgeleid van de brug en de werd brug in zijn context geplaatst. Daarna gingen wij over de context nadenken (het landschap dus) en kreeg het landschap de overhand en werd de brug als het ware een noodzaak in het landschap. Door de mock-up waren dingen snel en zonder kosten/energie te wijzigen, gewoon door een paar stukjes piepschuim te vervangen. Ook leidde dit tot verbeteringen zoals de toevoeging van een tunnel aan de linkerzijde, waardoor de ogen naar rechts namelijk de canyon worden gedwongen.

Mock-ups van gebouwen

Gebouwen op de Bernina Bahn betreffen de stations Alp Grüm en Campocologno en daarnaast diverse andere gebouwen in de omgeving van het station van Campocologno.

Stations
Het station van Campocologno is geheel zelf gebouwd door Henk van Eck.
Alp Grüm is een bouwpakket dat vooral door Steef van Kooten is gerealiseerd.

Andere gebouwen nabij Campocologno
Mock-up gebouwen Campocologno (foto Han van Knippenberg).
Er staan nog heel wat andere gebouwen langs en nabij het station van Campocologno. Gebouwen moeten goed passen in het geheel van de modelbaan. Het mag niet zo zijn dat je een pracht model hebt gemaakt en later tot de ontdekking komt dat het eigenlijk niet goed tot zijn recht komt in het geheel van de modelbaan. Dus is het handig om eerst een papieren model maken. Je hebt een foto, of een plaatje van het uitverkoren gebouw op een kalender of ansichtkaart. Die foto vergroot je tot de juiste afmeting op model-schaal door middel van een kleurenkopieermachine of met computerapparatuur (scanner en kleurenprinter). Je maakt het gebouw van karton (de buitenmuren en daken) en plakt daar de uitgekipte foto op. Resultaat: een aardig ogend gebouw dat in zeer korte tijd klaar is. Vervolgens plaats je dat op de modelbaan en kijkt of het past in het geheel. Ben je er tevreden over dan laat je dat papieren/kartonnen model staan totdat het echte model klaar is. Zeker als je meerdere gebouwen bij elkaar zet is het aan te bevelen om papieren modellen te maken. Zodoende kun je zien of er genoeg ruimte op de modelbaan is en of alles tot zijn recht komt. Je zult bijvoorbeeld tot de conclusie kunnen komen dat je beter één of meerdere gebouwen kunt schrappen. En als alles mooi past dan nog heb je het grote voordeel dat je tegen een stel gebouwen aankijkt die er al best aardig uitzien in plaats van tegen lege plekken. Johan Meijer heeft van diverse gebouwen van Campocologno een papieren uitvoering gemaakt hetgeen heel goed staat. Hij is ietwat anders tewerk gegaan als hierboven beschreven. Hij heeft op zijn computer zelf de gebouwen “geconstrueerd” gebruik makend van fotomateriaal. Voordeel is nu ook dat hij beschikt over alle maten. Nu is het nog een kwestie van echt maken van deze gebouwen.

Gebouwen in Splügen
Mock-up dorpsgezicht gebouwen Splügen (foto Han van Knippenberg).
Ik heb enkele gebouwen in het dorp Splügen gefotografeerd onder andere het Weiss Kreuz enkele mooie markante gebouwen rondom het Weiss Kreuz. Daar heb ik mock-ups van gemaakt en die op mijn treinbaan gezet. Dat geeft een leuke indruk van wat het uiteindelijk moet worden (zie foto-4, de vier gebouwen direct achter het station zijn mock-ups en het gebouw rechts achter betreft een deel van het Weiss Kreuz). Het Weiss Kreuz heb ik inmiddels gebouwd al is het nog niet geheel af, dus heb ik de mock-up op mijn treinbaan vervangen door het model. Je kan tegenwoordig zulke mooie foto’s maken en die bewerken op de computer en dan op een stuk karton plakken en vervolgens het geheel op de treinbaan plaatsen. Dat kan zo’n gaaf effect geven dat ik wel eens denk: waarom al die moeite stoppen in het maken van een echt model. Wie weet komt er nog wel eens drie-dimensionale fotografie te combineren met een drie-dimensionale printer (ja die zijn er al) dan kunnen we het gebouw geheel printen en is het een kwestie van afwerken (tja dat is weer leuk voor mensen die van fotograferen houden, maar de lol van handvaardigheden gaat er dan wel af).

Mock-ups van bomen

Sparren en imposante lariksen kunnen prachtige blikvangers zijn op de modelbaan. De bomen op de Bernina Bahn hebben we zelf gemaakt volgens een methode die bestaat uit vier hoofdstappen namelijk: het maken van de stam en takken, het maken van naaldenmatjes, het aanbrengen van de naaldenmatjes op de takken, het bijkleuren en het bijwerken van de boom. Het kost per boom enkele uren werk en het levert een mooi resultaat. Maar vele bomen kosten dus toch nog heel veel werk. Om toch een indruk te krijgen waar een groepje bomen goed tot zijn recht komt kun je een zakje Heki boompjes kopen en die neerzetten op enkele plekken en zo zien welke effect dat oplevert. Je kunt ook eerst zelf volgens de pijpenragermethode snel een aantal naaldbomen maken en die tijdelijk op de modelbaan positioneren. Je kan er uiteraard ook voor kiezen om deze bomen definitief te gebruiken als je geen zin hebt om veel tijd te steken in gedetailleerde bomen. Zowel de methode die wij gebruikt hebben voor het maken van bomen op de Bernina Bahn als de pijpenragermethode staan op deze website bij de modelbouw tips.

Han van Knippenberg
Met medewerking van Bart Bakker, Hans Hosang